کاوش موضوع بازار آب

بازار آب (تجارت آب یا مبادله آب)، نهاد کشف ارزش و مبادله حقوق استفاده از آب با ایجاد مکانیزم رقابت اقتصادی بر سر آن است. این نهاد با کشف ارزش واقعی و پویای آب، به تخصیص بهینه منابع در این قیمت پرداخته و هدف افزایش بهره‌وری مصرف آب را محقق می‌کند. بازار آب یک مبادله برد-برد داوطلبانه در قیمت تعادلی ایجاد می‌کند که در آن آب کافی به دست مصرف‌کننده‌ای که تکنولوژی مصرف بهینه آب را دارد و می‌تواند از آن بیشترین ارزش افزوده را خلق کند می‌رساند و زمینه تامین سرمایه کافی در اختیار حق آبه داری که سرمایه و تکنولوژی لازم برای رقابت جهت بهینه‌سازی مصرف آب ندارد قرار می‌دهد. الگو‌های حکمرانی آب بازارمحور، غیرمتمرکز با مدیریت محلی هستند. در چنین ساختاری، مدیریت تخصیص آب در بازار بر عهده کمیسیون‌ها یا بانک‌های آب محلی و کشوری تنظیم‌گر و بهینه‌ساز این بازارها است و بازار را برای محقق کردن اهداف آن تنظیم می‌کنند. اهداف مفروض در اجرای مکانیزم بازار آب در صورتی محقق می‌شوند که در مرحله طراحی بازار آب، با توجه به شرایط محلی، الزامات بازار آب کارای نسبی پیاده سازی شود تا بازار آب برای رقابت اقتصادی بر سر افزایش بهره‌وری مصرف آب تنظیم گردد و پیگیری منافع فردی در تضاد با مطلوبیت اجتماعی را با ضرر همراه کند. در کشورهایی که بازار آب اجرا شده، کمیسیون‌های آب ایالتی یا در سطح حوضه‌های آبریز اصلی و فرعی یا ترکیبی از این دو (مثل استرالیا) مسئولیت ایجاد این بازارها و مدیریت تخصیص آب را داشته‌اند. اگر شرایط بازار آب کارای نسبی در یک مکانیزم مبادله حقوق آب پیاده نگردد، نوعی نابازار آب یا سیستم تخصیص دستوری منابع در قیمت غیرتعادلی پیاده می‌گردد. بازار کارای نسبی در صورت تحقق پنج شرط زیر محقق می‌شود: مبادله آزاد برای کشف قیمت تعادلی آب با سنجش کیفیت و کمیت، گزارش‌دهی و تأیید دقیق ارزش آب در بازار ورود و خروج آسان متقاضیان و عرضه‌کنندگان آب به بازار و فعالیت آسان آن‌ها حقوق مالکیت مشخص و تضمین شده ایجاد زمینه رقابت در تعداد بالا در بازار (یا مداخله تنظیم‌گر جهت تهییج رقابت) مکانیزم‌هایی برای رسیدگی به تأثیرات منفی یا مثبت مبادله حقوق آب بر افراد ثالث شرایط تجارت آب در بازار، بسته به وضعیت حقوقی حقوق آب می تواند دائمی یا موقت باشد. برخی از ایالت های غربی ایالات متحده آمریکا، شیلی، آفریقای جنوبی، استرالیا، ایران و جزایر قناری اسپانیا طرح های تجارت آب دارند. برخی استرالیا را پیچیده ترین و موثرترین در جهان می دانند. بازارهای آب به شکل محلی در مناطق مختلف دنیا به صورت رسمی یا غیررسمی وجود دارند. برقی اقتصاددانان معتقدند بازار آب می‌تواند باعث تخصیص کاراتر آب شود، زیرا بازار مبتنی بر قیمت، به عنوان محرکی برای کاربران در اختصاص خودجوش منابع از فعالیت‌های کم ارزش به فعالیت‌های با ارزش بالا عمل می‌کند. در مناطقی با کمبود شدید منابع آب، دولت با توان بوروکراسی نه چندان قوی و لزوم بهره‌مندی از تکنولوژی‌های به‌روز مدیریت منابع آب برای تسهیل توسعه الگوی حکمرانی آب غیرمتمرکز بازارمحور برتری قابل توجهی در بهینه‌سازی تجهیز منابع مالی و انسانی برای سرمایه‌گذاری در توسعه تکنولوژی‌های مدیریت آب و مقابله با محدودیت منابع آب دارد. این برتری عمدتاً از قابلیت این الگو در جذب سرمایه‌‌های بخش خصوصی و بسیج خودجوش انسانی که دولت به تنهایی قادر به تأمین آن نیست نشأت می‌گیرد. در ایالات متحده آمریکا، تجارت آب اشکال مختلفی دارد که از پروژه ای تا پروژه دیگر متفاوت است و به تاریخچه، جغرافیا و دیگر فاکتورهای منطقه ای بستگی دارد. در بسیاری از ایالت‌های غربی این کشور، حقوق آب بر مبنای دکترین «برداشت قبلی» یا «اولویت اول با کسی است که اول از همه شروع کرده باشد» استوار است. اقتصاد دانان معتقدند که این امر در مسیر تخصیص آب به ویژه با افزایش جمعیت‌های شهری و در زمان خشکسالی، ناکارآمدی (و عدم بهره‌وری) ایجاد کرده است. لذا در این مناطق از دهه ۱۹۹۰ بازارهای آب به صورت گسترده به عنوان مسیری برای تصحیح این ناکارآمدی‌ها رواج یافته‌اند.... بیشتر در ویکی پدیا